Wat is gehechtheid?

Bij natuurlijk ouderschap staat het opbouwen van een goede band met je kind centraal. Deze band wordt ook wel gehechtheid genoemd. Een kind hecht zich aan de belangrijkste personen in zijn of haar leven. Dit kan een ouder zijn, maar ook een pleegouder, grootouder of andere verzorger zoals een crècheleidster. De gehechtheid ontstaat wanneer het kind tussen de zes en de twaalf maanden oud is. Dat een kind gehecht is, zegt niets over de manier waarop het kind is gehecht. De hechting kan veilig of onveilig zijn.

Een veilige hechting ontstaat wanneer de ouder gevoelig is voor de signalen van het kind, aanwezig is in het leven van het kind en zich in kan leven in de behoeften van het kind. Gehechtheid is de basis voor alle relaties die het kind gedurende zijn of haar leven aangaat. Het vormt als het ware een blauwdruk van hoe mensen met elkaar omgaan. In het geval van een veilige hechting, voelt de kind zich geborgen bij de ouder. De ouder is een veilige basis van waaruit het kind de wereld kan ontdekken. Bij gevaar, angst, onzekerheid of verdriet kan het kind terug naar de ouder om getroost te worden en tot rust te komen. Het hebben van een veilige basis leert kinderen om te gaan met hun omgeving en hun emoties. Van oudsher beschermt hechting een kind tegen gevaren, zoals roofdieren, kou en honger. De behoefte om dicht bij de ouder te blijven is dan ook aangeboren.  

De hechting ontstaat in interactie tussen ouder en kind. Wanneer de ouder sensitief en responsief is naar het kind, zal het kind zich veilig aan de ouder hechten. Sensitiviteit is de mate waarin de ouder gevoelig is voor de signalen van het kind en responsiviteit is de mate waarin de ouder op een passende manier reageert op de signalen van het kind. Wanneer de ouder echter niet, niet gepast of onvoorspelbaar reageert, ontwikkelt zich een onveilige hechting. Dit is een manier voor het kind om met een niet-voorspelbare of ongevoelige omgeving om te gaan. In mijn volgende blog ga ik dieper in op de verschillende vormen van gehechtheid.

Een kind kan zich aan meerdere mensen tegelijkertijd hechten. Geschat wordt dat een kind zich aan maximaal zes personen kan hechten.Deze personen vormen een netwerk van gehechtheidsrelaties. Een kind hecht zich sterker aan degene die voor het kind het belangrijkst is. In de meeste gevallen is dit de primaire verzorger, diegene de meeste tijd met kind doorbrengt en de meeste verzorgingstaken op zich neemt. Dit wordt ook wel de primaire gehechtheidspersoon genoemd. De andere personen waaraan het kind gehecht is, worden secundaire gehechtheidspersonen genoemd.

De hechting is specifiek voor ouder en kind, dus een kind kan veilig gehecht zijn aan de moeder maar onveilig gehecht aan de vader (of andersom). Wel blijkt uit onderzoek dat er overeenstemming is in gehechtheid; een kind dat veilig gehecht is aan de moeder, is vaker veilig gehecht aan de vader (of andere verzorger). Een veilige hechting met de ene ouder kan als een buffer werken voor de onveilige hechting met de andere ouder. Een veilige hechting met een crècheleidster kan als een buffer dienen voor een onveilige hechting met de ouders. Dit is belangrijk omdat een veilige gehechtheid van belang is voor een normale geestelijke, lichamelijke en emotionele ontwikkeling. 

Gehechtheid wordt in bepaalde mate overgegeven van ouder op kind. Een veilig gehechte ouder is vaker gevoelig voor de signalen van het kind en reageert passend, waardoor het kind zich ook veilig hecht. Een onveilig gehechte ouder is vaker minder gevoelig en reageert op een niet-passende manier, waardoor het kind ook onveilig hecht. Dit proces kan veranderen; een onveilig gehechte moeder kan door training leren om gevoelig te zijn en te reageren op de signalen van haar kind waardoor deze zich veilig hecht. Daarentegen kan het proces ook verstoord worden; een veilig gehechte moeder kan door trauma niet-passend op het kind reageren.

Kortom, gehechtheid is de band tussen ouder en kind die zich vormt doordat de ouder gevoelig is voor de signalen van het kind en hier op reageert. Het kind leert hierdoor om te gaan met andere mensen, zijn of haar emoties en de omgeving. Het is van belang voor een normale geestelijke, lichamelijke en emotionele ontwikkeling.