Help mijn kind bijt mij!

Je bent in gesprek met een andere ouder, let even niet op en hebt alweer een rij tanden in je arm staan. Je voelt de boze gevoelens al in je opborrelen en voelt dat je kind een grens overgaat. Nu ben je er klaar mee! 

Haal diep adem en de lees de volgende vijf tips over hoe je ermee om kunt gaan als je kind jou bijt. 

1. Het is een fase

In bepaalde levensfases hoort bijten bij de normale ontwikkeling. Tussen de twee en vier jaar komt bijtgedrag, net als slaan, regelmatig voor (meestal met een piek rond de drie jaar oud). Dit betekent niet dat het gewenst is, maar wel dat je het kunt verwachten. Acceptatie is dan ook je beste vriend. Het maakt namelijk onderdeel uit van de ontwikkeling van je kind. Je kind is nog niet goed in staat om zijn emoties te reguleren en uit dit op een, voor ons, vreemde manier. Je kunt je kind op de volgende manieren helpen.

2. Voorkom dat je kind je kan bijten

Ook hier geldt: voorkomen is beter dan genezen. Meestal heeft je kind je al een aantal keer gebeten, voordat het echt een probleem aan het worden is. Misschien heb je al gemerkt dat je kind het alleen op bepaalde momenten doet en misschien zie of voel je het zelfs al aan komen.

Het is niet oké als je kind zichzelf, anderen of zijn omgeving pijn doet. Wilt je kind je bijten, houdt hem of haar tegen en zeg: “Ik ga je helpen, want je mag anderen niet bijten”. Natuurlijk is het beter om het te voorkomen door op tijd te reageren op zijn behoefte of een alternatief te bieden. Wil je er iets aan doen, dan is het wel belangrijk om te weten waar het gedrag vandaan komt.

2. Achterhaal de behoefte achter het bijten

Bijten is zichtbaar gedrag dat een uiting is van een dieperliggende behoefte. Om het gedrag aan te kunnen pakken, zal je er eerst achter de behoefte moeten komen en deze aan moeten pakken in plaats van het bijtgedrag. Misschien is de oorzaak wel heel simpel en komen er tanden of kiezen door. Door druk te zetten op de tanden en het tandvlees, wordt de pijn verlicht. Een andere reden kan zijn aandacht of jaloezie. Dit speelt vooral als je kind recent een broertje of een zusje heeft gekregen, of als jij even aandacht hebt voor een andere volwassene of kind en niet voor je eigen kind. Bijten kan ook een uiting zijn van stress, onzekerheid, angst, overprikkeling of juist enthousiasme. Bijten heeft in deze gevallen geen lichamelijke oorzaak, maar is een uiting van gevoelens waar zij (nog) niet mee om kunnen gaan. 

3. Benoem het gedrag 

Maak je kind bewust van zijn of haar gedrag door het te benoemen. Vooral kinderen zijn zich niet altijd bewust van wat zij doen en wat dit effect op anderen heeft. Een boodschap geef je altijd vanuit de ik-persoon. Geef daarnaast aan wat de consequentie is van zijn of haar gedrag, dus wat voor effect het heeft op anderen.

4. Ga in op de achterliggende behoefte of biedt een alternatief aan

Kijk of je gevoelens van onzekerheid, angst of overprikkeling aan kunt pakken, door ze te bespreken, hulp ervoor te zoeken, of te verminderen door structuur te bieden en afspraken te maken. Wanneer je kind je bijt om je aandacht te trekken, probeer je kind dan te laten weten dat je er voor hem bent, dat je heel even in gesprek bent of kap je gesprek af en luister naar je kind. Het kan een teken zijn dat je niet in verbinding bent met jezelf of je kind en met je aandacht ergens anders bent. Je kind vraagt je in dit geval om weer naar het hier en nu te komen.

“Ik weet dat je mijn aandacht probeert te trekken omdat je moe bent. Ik ga mijn gesprek afronden en dan gaan wij naar huis.”

Het kan helpen om een alternatief aan te bieden waar kinderen wel in mogen bijten, zoals een bijtketting, bijtring of ander speelgoed dat veilig is om in te bijten, zoals een kussen of een doekje. Het kan je kind helpen om op een veilige manier met deze emoties om te gaan. Je hebt speciale kettingen voor wat oudere kinderen. 

5. Straffen helpt niet

Zolang je niets doet aan de achterliggende behoefte van het bijten, zal het gedrag niet ophouden of verminderen. Boos worden, terug bijten en straffen hebben in dit geval dus ook geen zin. Je kind in de hoek zetten, op zijn kamer opsluiten of negeren, heeft misschien op de korte termijn effect (alhoewel dit waarschijnlijk uitmondt in een driftbui), op de lange termijn bereik je er niets mee. Bovendien kan deze negatieve aandacht het bijtgedrag juist stimuleren. Negatieve aandacht is namelijk ook aandacht. 

Probeer in plaats daarvan je kind een time-in te geven. Blijf rustig, wordt niet boos en richt je op het behoefte van je kind en niet op het bijten zelf. Geef je kind je aandacht en doe je best om hem of haar te begrijpen en te helpen. Soms kun je niets aan het gedrag zelf veranderen, omdat ze het zelf ook niet weten. Geef ze dan een knuffel en laat ze weten dat je er voor hun bent. 

Ook als je al deze tips toepast, zal je merken dat het bijtgedrag niet ineens ophoudt. Zoals ik al eerder schreef is dit gedrag onderdeel van de normale ontwikkeling. Het zal nog jaren duren voordat je kind in staat is om zijn of haar emoties te reguleren. Gelukkig duurt de fase van het bijten niet zo lang. Je kunt dus weinig veranderen aan het gedrag zelf. Waar de oplossing zit, is hoe jij er als ouder mee omgaat. Blijf rustig, haal adem en wees er voor je kind.