Veel van mijn vrije tijd spendeer ik op forums over borstvoeden, samen slapen, dragen en natuurlijk opvoeden. Korte tijd geleden kwam de volgende vraag van een ouder langs, namelijk: “Kan mijn kind een hechtingsstoornis ontwikkelen als ik als ouder te veel op mijn mobiel zit?”. Aangezien deze vraag en de antwoorden van anderen hierop mij intrigeerde, besloot ik er een blog aan te wijden. Laten we beginnen bij het begin.
Wat is een hechtingsstoornis?
Een hechtingsstoornis is vergelijkbaar met het eerder beschreven type gedesorganiseerde gehechtheid. Er wordt onderscheid in twee typen, namelijk het geremde en ongeremde type. Kinderen met een geremde hechtingsstoornis laten emotioneel teruggetrokken gedrag zien naar volwassen verzorgers. Zij laten weinig positieve emoties en gevoelens naar anderen zien en kunnen plots onverklaarbaar prikkelbaar, verdrietig of angstig zijn. Een kind met een ongeremde hechtingsstoornis maakt geen onderscheid tussen zijn verzorgers en vreemden. Het is een allemansvriend en gaat bij volslagen vreemden op schoot zitten of loopt zonder na te denken met een vreemde mee.
Een hechtingsstoornis ontstaat wanneer de verzorger de ene keer wel op het kind reageert en de andere keer niet. Doordat er geen continuïteit is in het contact met de verzorger, heeft het kind zich niet aan een persoon kunnen hechten. Trauma’s bij kinderen en trauma’s, depressies en psychische stoornissen van ouders kunnen oorzaken zijn van het ontstaan van een hechtingsstoornis. Het komt vaker voor bij kinderen die ernstige mate van verwaarlozing, mishandeling of sociale isolatie hebben meegemaakt. Ook komt het vaker voor bij kinderen die opgegroeid zijn in een kindertehuis met veel wisselende verzorgers, kinderen die geadopteerd zijn of kinderen die in meerdere pleeggezinnen hebben gewoond.
Sociale interactie
Sociale interactie tussen ouders en kinderen is belangrijk voor het ontstaan van een veilige hechting. Dit draagt bij aan een optimale geestelijke, lichamelijke en sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Hiervoor moet een ouder moet zich bewust zijn van de signalen van het kind en hier gepast op reageren. Wanneer een ouder niet reageert zoals normaal, ontstaat bij het kind een stressreactie. Het kind zal er alles aan doen om de aandacht van de ouder te trekken, bijvoorbeeld door te roepen, te huilen of met spullen te gooien. Dit is terug te zien in het Still Face experiment.
Mobiel gebruik
Bij het gebruik van een mobiel is de ouder tijdelijk gefocust op iets anders dan het kind. Hierdoor is de ouder minder goed in staat om de signalen van het kind op te vangen en hier op te reageren. Daarnaast werkt een mobiel verslavend. De ouder is namelijk geneigd om er op te blijven kijken, vooral wanneer een signaal volgt als een bericht is binnen gekomen. Dit komt doordat berichten en sociale media de beloningssystemen in onze hersenen activeren, waardoor wij een fijn gevoel ervaren bij het bekijken ervan en in afwachting van een bericht. Ook zorgt het oppakken van een mobiel ervoor dat de verbindingen in onze hersenen die hiervoor zorgen versterkt worden, waardoor wij sneller geneigd zijn om dit nog een keer te doen. Dit is veelal onbewust en daardoor moeilijker om te reguleren.
Uit onderzoek is gebleken dat ouders weten dat zij te veel tijd met hun mobiel spenderen. Waar veel ouders zich echter niet bewust van zijn, is dat dit ook opgemerkt wordt door hun kinderen. Meer dan veertig procent van de jongeren rapporteerde dat zij zich zorgen maken over het telefoongebruik van hun ouders. Daarnaast vraagt een derde van de jongeren hun ouders wel eens om te stoppen met het gebruiken van hun telefoon. Een op de drie ouders blijven daarna nog steeds op hun mobiel zitten. Ook in gezinnen waar afspraken zijn rondom het gebruiken van de telefoon aan tafel, blijkt dat de ouders van een kwart van de jongeren alsnog hun mobiel gebruikt tijdens het eten.
Voor en tegens
Als het gaat om gehechtheid, gaat het niet per se om de hoeveel tijd die je met je kind spendeert maar vooral om hoe je deze tijd spendeert. Het is belangrijk om de volle aandacht voor je kind te hebben wanneer je met je kind bezig bent of samen aan het spelen bent. Op andere moment wanneer je kind rustig zelfstandig aan het spelen is, kan het oké zijn om je mobiel te gebruiken. Jij als ouder weet namelijk wanneer het echt nodig is om te reageren. Ook kan het voor kinderen goed zijn om niet op alles te reageren.
Zorg ervoor dat je alert blijft op de signalen van je kind. Merk je dat je mobiel je toch te veel afleidt, zet deze dan op stil of leg het weg. Een optie is om je eigen mobiele gebruik te beperken tot bepaalde momenten, bijvoorbeeld wanneer je kind slaapt of wanneer je kind zelfstandig speelt. Bij oudere kinderen kan dit moment zijn net voor het eten of ’s avonds op de bank.
Het gebruiken van een mobiel in het bijzijn van je kinderen, kan ook een manier zijn om aan je kinderen te laten zien hoe je verstandig omgaat met telefoongebruik. Je kunt bijvoorbeeld duidelijke afspraken maken, zoals twee uur schermtijd per dag, geen telefoon aan tafel enzovoort. Je moet jezelf natuurlijk ook aan deze afspraken houden.
Het is goed om je bewust te zijn van de manier waarop jij je telefoon gebruikt. Het kan een manier zijn om tijd te verdrijven wanneer je even een rustig moment voor jezelf hebt. Het kan ook manier zijn om in contact te blijven met de buitenwereld, bijvoorbeeld met een partner, vrienden of familie. Het kan echter ook zijn dat je je verveelt, bijvoorbeeld omdat je al heel de dag binnen zit of omdat je even niet weet wat je moet met je kinderen. Dit laatste zal veel voorkomen bij ouders die net als ik fulltime thuis zijn met hun kind. In dit geval is het geen optie om binnen te blijven en tijd op je mobiel te spenderen. Je kind zal namelijk blijven proberen om je aandacht te krijgen en jij gaat je ergeren omdat je het gevoel hebt geen enkel moment voor jezelf te hebben. In dat geval is mijn advies om er op uit te trekken. Ga met je kinderen naar de bibliotheek, het zwembad, de speeltuin en kom in contact met andere ouders en kinderen. Jij zal meer energie krijgen doordat je andere gesprekken hebt en je kinderen zijn beter in staat om zichzelf bezig te houden.
Kortom, een mobiel is een ideale manier als tijdverdrijf of om in contact te blijven met anderen. Het gebruik van een mobiel in het bijzijn van je kinderen leidt niet direct tot een hechtingsstoornis maar zorg ervoor dat het geen middel wordt dat tussen jou en je kind in komt te staan. Heb de volle aandacht wanneer je met je kind bezig bent en beperk je mobiel gebruik tot andere momenten. Maak duidelijke afspraken met jezelf of met andere familieleden over het mobielgebruik en houdt je hier aan.
Bronnen:
https://richtlijnenjeugdhulp.nl/wp-content/uploads/2015/04/onderbouwing_problematische_gehechtheid.pdf
https://www.parool.nl/kunst-en-media/jongeren-hebben-last-van-smartphonegebruik-ouders~a4498242/
